Đồng ruble của Nga tại thủ đô Moskva, ngày 24/3/2022. (Ảnh: THX/TTXVN).

Theo trang tin BBC Russian, Ngân hàng Trung ương Nga mới đây đã đưa lãi suất chủ chốt trở lại mức trước cuộc xung đột với Ukraine là 9,5%. Tuy nhiên, đây khó có thể được gọi là một tín hiệu cho thấy nền kinh tế đã vượt qua cuộc khủng hoảng, các lệnh trừng phạt và sự rút lui của các công ty và nhà đầu tư nước ngoài.

Thoạt nhìn, tuyên bố của cơ quan quản lý nghe có vẻ khá yên tâm: Ngân hàng trung ương đã hạ dự báo lạm phát xuống 14-17% trong năm nay. Vào năm 2023, tốc độ tăng giá sẽ chậm lại khoảng 5-7% nữa.

Ngân hàng trung ương giải thích điều này bằng tỷ giá đồng ruble tăng mạnh và hoạt động mua giảm. Tuy nhiên, nếu đọc kỹ tuyên bố của ngân hàng trung ương, có thể tìm thấy những tín hiệu đáng báo động cho nền kinh tế Nga.
Thứ nhất, lạm phát giảm, theo tuyên bố, là do giảm giá đối với một nhóm nhỏ hàng hóa và dịch vụ. Trong tháng Hai và đầu tháng Ba năm nay, một số mặt hàng đã tăng giá mạnh, bao gồm thiết bị, thuốc, và các sản phẩm khác nhau như đường và chuối.

Vào thời điểm đó, các nhà phân tích đã nói về nhu cầu cao điểm khi đa số người dân mua hàng hóa trong cơn hoảng loạn, nhưng bây giờ cơn khủng hoảng đã dừng lại. Tuy nhiên, Ngân hàng Trung ương Nga thừa nhận rằng giá các mặt hàng khác tiếp tục tăng, những lý do cho sự tăng trưởng này khó có thể dễ dàng bị loại bỏ.

Thứ hai, ngân hàng trung ương viết rằng người dân đã ngừng mua. Cơ quan quản lý giải thích điều này là do mọi người bắt đầu tiết kiệm hơn, và thu nhập của họ đang giảm. Đây là một lời cảnh tỉnh với chính phủ Nga, bởi động lực chính của nền kinh tế Nga là tiêu dùng của người dân.

Người dân tích cực mua sắm sau cuộc khủng hoảng 2008-2009, sau cuộc khủng hoảng 2014-2015 do việc sáp nhập Crimea và các lệnh trừng phạt đầu tiên, và sau đó đại dịch COVID-19, ngay cả khi thu nhập khả dụng thực tế đã giảm trong thời gian dài (tiền vẫn nằm trong tay người dân sau khi thanh toán tất cả các khoản thanh toán bắt buộc). Bây giờ nền kinh tế Nga có thể mất động lực này.

Thứ ba, chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế diễn ra chưa nhanh. Người đứng đầu ngân hàng trung ương Elvira Nabiullina là người đầu tiên trong số các quan chức Nga thông báo về việc tái cơ cấu mới. Việc xây dựng lại nền kinh tế vào năm 2022 có nghĩa là các chuỗi cung ứng đã sụp đổ vì chiến tranh và các doanh nghiệp phải xây dựng lại chúng.

Lãnh đạo Ngân hàng Trung ương mô tả: “Các doanh nghiệp vẫn đang gặp khó khăn đáng kể trong sản xuất và hậu cần, bất chấp việc đa dạng hóa các nhà cung cấp thành phẩm, nguyên liệu và linh kiện, cũng như thị trường bán hàng”.

Trước đây, bà Nabiullina từng tuyên bố rằng cho đến khi cải tổ được hoàn thành, lạm phát sẽ ở mức cao và ngân hàng trung ương sẽ không thể làm gì để giải quyết vấn đề này.

Đồng ruble mạnh được đề cập trong báo cáo Ngân hàng trung ương cũng có thể báo hiệu rằng công cuộc cải tổ nền kinh tế đang chững lại. Các nhà phân tích giải thích điều đó bằng một sự "nhô ra" của đồng tiền: các nhà xuất khẩu bán nó, nhưng không ai mua vì những hạn chế của Ngân hàng Trung ương và quan trọng là nhập khẩu giảm mạnh.

Đồng ruble tiếp tục mạnh lên, bất chấp việc các nhà xuất khẩu được nới lỏng yêu cầu bán ngoại tệ và việc giảm tỷ giá của Ngân hàng Trung ương, điều mà dư luận chờ đợi có thể làm giảm tỷ giá.

Tuy nhiên, đồng ruble vẫn tiếp đà tăng giá so với đồng USD và euro, lần lượt đạt mốc 56,8 ruble/USD và 60,1 ruble/USD. Trong tuần qua, đồng ruble của Nga đã mạnh lên 4 ruble so với đồng USD và thêm 3,8 ruble so với đồng euro.

Ngân hàng trung ương giải thích rằng, giá cả ở Nga bắt đầu tăng chậm hơn chính là do đồng ruble mạnh. Nhưng đồng nội tệ của Nga mạnh không chỉ có nghĩa là lạm phát thấp mà còn làm giảm sức hấp dẫn đối với hàng xuất khẩu của Nga và là một đòn giáng mạnh vào nguồn thu ngân sách, và điều này sẽ chỉ làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng.

Các nhà chức trách, rõ ràng, đã quyết định đấu tranh vì lý do đồng ruble mạnh lên. Điện Kremlin hôm 9/6 đã nới lỏng yêu cầu bán số tiền thu được của các nhà xuất khẩu. Quyết định cắt giảm tỷ giá vào ngày hôm sau của Ngân hàng Trung ương cũng là để kìm hãm đà tăng của đồng ruble. Nhưng bất chấp mọi nỗ lực, đồng ruble vẫn tiếp tục tăng giá ổn định.

Trong khi đó, theo báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược có trụ sở tại Moskva, các khu vực của Nga sẽ phải đối mặt với tình trạng thất nghiệp gia tăng đáng kể vào cuối năm nay. Trung tâm dự đoán rằng tại 53 khu vực, tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng 1,5 lần và ở 16 khu vực tăng hai lần so với mức từ tháng 1-3/2022.

Theo dự báo, các khu vực công nghiệp phát triển sẽ bị ảnh hưởng đặc biệt lớn, và không chỉ sự ra đi của các công ty phương Tây, mà xuất khẩu giảm cũng sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế Nga. Trung tâm cũng dự đoán việc tái cơ cấu hoạt động của các nhà máy lớn sẽ kéo dài và nhiều chuyên gia có trình độ cao sẽ tìm "bến đỗ" mới.